गहू पिकाचे योग्य खत व्यवस्थापन ; पेरणी करताना हेच खत टाका
गहू पिकाच्या भरघोस वाढीसाठी आणि विक्रमी उत्पादनासाठी योग्य वेळी खत व्यवस्थापन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. गहू पिकाच्या वाढीसाठी नत्राची (युरिया) सर्वाधिक गरज असते, कारण ते पिकाच्या शाखीय वाढीस मदत करते. त्यानंतर फॉस्फरस (स्फुरद) आणि कमी प्रमाणात पोटॅश (पालाश) आवश्यक असते. या गरजेनुसार खतांची मात्रा दोन मुख्य टप्प्यांमध्ये देणे आवश्यक आहे. पेरणीच्या वेळी (Basal Dose) आणि त्यानंतर वाढीच्या टप्प्यात (Top Dressing).
पेरणीच्या वेळी (पहिला टप्पा) खते देणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पेरणी करतानाच खते दिल्यास, ती पिकाला लवकर उपलब्ध होतात आणि मुळांची वाढ चांगली होते. पेरणीसाठी शेतकरी 10:26:26, 12:32:16, किंवा 15:15:15 (3-15) यापैकी कोणतेही एक संयुक्त खत वापरू शकतात. या खताची एक बॅग प्रति एकर या प्रमाणात वापरणे आवश्यक आहे. फॉस्फरसची मात्रा वाढवण्यासाठी यासोबत टीएसपी (ट्रिपल सुपर फॉस्फेट) चा वापर करावा, कारण त्यात फॉस्फरसचे प्रमाण अधिक असते.
चांगले उत्पादन घेण्यासाठी, पेरणीच्या वेळी प्रति एकर किमान 100 किलो खताची मात्रा देणे आवश्यक आहे. मात्र, जर जमिनीची सुपीकता खूप चांगली असेल किंवा शेणखताचा वापर केला असेल, तर 70 ते 75 किलो मात्रा देखील पुरेशी ठरू शकते.
खत व्यवस्थापनाचा दुसरा टप्पा गहू साधारणपणे 25 ते 30 दिवसांचा झाल्यावर असतो. हा काळ तणनाशक मारल्यानंतर आणि पुढील पाण्याच्या वेळेस येतो. तणनाशकामुळे पिकावर आलेला ताण (स्ट्रेस) कमी करण्यासाठी आणि गव्हाची वाढ पुन्हा सुरू करण्यासाठी या टप्प्यावर खत देणे महत्त्वाचे आहे.
दुसऱ्या मात्रेसाठी प्रति एकर युरियाची एक बॅग वापरणे आवश्यक आहे. याच वेळी जर तुमच्या गहू पिकात पिवळेपणा दिसत असेल किंवा फुटवा (टिलरिंग) कमी होत असेल, तर युरियासोबत झिंक सल्फेट (5 किलो प्रति एकर) चा वापर करणे फायदेशीर ठरते. झिंक सल्फेटमुळे पिकाचा पिवळेपणा दूर होतो आणि गव्हाचा फुटवा जोमदार होण्यास मदत होते, ज्यामुळे अपेक्षित उत्पादन मिळवणे सोपे होते.
या खत व्यवस्थापनासोबतच, गहू पिकावर काळा मावा (Aphids) दिसल्यास, गरज पडल्यास १ ते २ फवारण्या घेतल्यास पीक निरोगी राहण्यास मदत होते.
